Η μετανάστευση των Ελλήνων στο εξωτερικό, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, πραγματοποιήθηκε κυρίως σε δυο χρονικές περιόδους. Την πρώτη περίοδο, από τον 15ο έως τον 16ο αιώνα, η μετανάστευση ήταν συνήθως υποχρεωτική. Κατά τη διάρκειά της λόγιοι, ευγενείς και στρατιώτες, άλλοτε μόνοι και άλλοτε συνοδευόμενοι από τις οικογένειές τους, εγκατέλειψαν την υπόδουλη Ελλάδα εξαιτίας των πολεμικών συγκρούσεων και της επέκτασης των Τούρκων.
Οι περισσότεροι πρόσφυγες κατάγονταν από νησιά (Κύπρος, Κρήτη) ή παραθαλάσσια μέρη (Μονεμβασιά, Μάνη, Ναύπλιο, Ήπειρος). Εγκαταστάθηκαν κυρίως σε παραθαλάσσιες πόλεις της Ιταλίας καθώς και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, ιδρύοντας παροικίες.
Οι Έλληνες μετανάστες εξασκούσαν συνήθως το επάγγελμα του στρατιώτη, του ναυτικού, του τεχνίτη, του εμπόρου, του αντιγραφέα χειρογράφων καθώς και του δασκάλου σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Η δεύτερη περίοδος της μετανάστευσης, κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, ήταν εθελοντική και ειρηνική, με οικονομικά κυρίως αίτια. Τα εμπορεύματα μεταφέρονταν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία προς την Κεντρική Ευρώπη και τη Ρωσία δια ξηράς από συγκεκριμένους δρόμους, με καραβάνια που διέσχιζαν τα Βαλκάνια. Σε αρκετές πόλεις κατά μήκος αυτών των δρόμων εγκαταστάθηκαν Έλληνες.
Μουσείο ελληνικής κοινότητας,Τεργέστη
Τεργέστη, Ιταλία
Βιέννη, Αυστρία
Μετακινήσεις των Ελλήνων
Έλληνες από τον Πόντο → Μετακινήθηκαν στον Καύκασο και στην Κριμαία( Ιδρύουν παροικίες με πιο γνωστή την Οδησσό).
Έλληνες από τη Μακεδονία → εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Βιέννη, την Τεργέστη, τη Σερβία και την Ουγγαρία.
Αρκετοί Έλληνες→ δραστηριοποιούνται στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, Βλαχία και Μολδαβία, που κυβερνούσαν Φαναριώτες ηγεμόνες.
Παραδουνάβιες Ηγεμονίες : Οι παραδουνάβιες ηγεμονίες ήταν υποτελείς στον Σουλτάνο και μετά το 1709 διοικούνταν από Φαναριώτες ηγεμόνες, γι αυτό το ελληνικό στοιχείο επικράτησε στην θρησκευτική και πνευματική ζωή των ηγεμονιών . Η ελληνική γλώσσα εξαπλώθηκε και άκμασαν δύο ελληνικές Ακαδημίες ,του Ιασίου και του Βουκουρεστίου.
Παραδουνάβιες Ηγεμονίες : Οι παραδουνάβιες ηγεμονίες ήταν υποτελείς στον Σουλτάνο και μετά το 1709 διοικούνταν από Φαναριώτες ηγεμόνες, γι αυτό το ελληνικό στοιχείο επικράτησε στην θρησκευτική και πνευματική ζωή των ηγεμονιών . Η ελληνική γλώσσα εξαπλώθηκε και άκμασαν δύο ελληνικές Ακαδημίες ,του Ιασίου και του Βουκουρεστίου.
Πρώτο μέλημα των Ελλήνων μεταναστών στη νέα τους πατρίδα ήταν η ανέγερση ναού, για να τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και η σύνταξη καταστατικού, για τον τρόπο οργάνωσης της κοινότητάς τους. Στο καταστατικό αναγράφονταν οι σκοποί, η οργάνωση, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών της κοινότητας. Με την πάροδο του χρόνου χτίστηκαν μοναστήρια αλλά και κοινοτικά σχολεία, όπως το Φλαγγινιανό Φροντιστήριο στη Βενετία. Οι Έλληνες μετανάστες φρόντισαν για την έκδοση ελληνικών βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων.
-Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της πρώτης περιόδου της μετανάστευσης;
-Πού ιδρύθηκαν οι σημαντικότερες ελληνικές παροικίες;
-Ποια επαγγέλματα εξασκούσαν κυρίως οι μετανάστες;
-Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της δεύτερης περιόδου μετανάστευσης;
-Πώς βοήθησαν οι Έλληνες της διασποράς στην εθνική αφύπνιση;
-Τι είναι η (ελληνική) παροικία;
-Ποιους λέμε Έλληνες της διασποράς;
