Όταν το φως συναντά στην πορεία του άλλα διαφανή αντικείμενα, όπως για παράδειγμα νερό ή γυαλί, αλλάζει κατεύθυνση, αλλά με διαφορετικό τρόπο απ' ότι όταν ανακλάται ή διαχέεται. Όταν οι φωτεινές ακτίνες περνούν από τον αέρα σε ένα άλλο διαφανές υλικό ή από ένα άλλο διαφανές υλικό στον αέρα, αλλάζουν πορεία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται διάθλαση. Το φαινόμενο της διάθλασης το αξιοποιούμε με ειδικού σχήματος διαφανή σώματα, τους φακούς. Από την ομοιότητα του σχήματός τους με τη φακή προέκυψε και η ονομασία τους.
Διακρίνουμε δύο είδη φακών, τους συγκλίνοντες και τους αποκλίνοντες.
συγκλίνων φακός
Όταν μια φωτεινή δέσμη συναντήσει στην πορεία της ένα συγκλίνοντα φακό, οι φωτεινές ακτίνες κατευθύνονται, συγκλίνουν, προς ένα σημείο, την εστία. Οι συγκλίνοντες ή κυρτοί φακοί είναι παχύτεροι στο μέσον και λεπτότεροι στο άκρο.
αποκλίνων φακός
Αντίθετα, όταν οι φωτεινές ακτίνες συναντήσουν έναν αποκλίνοντα φακό, απλώνουν, όπως λέμε διαφορετικά αποκλίνουν. Οι αποκλίνοντες ή κοίλοι φακοί είναι λεπτότεροι στο μέσο και παχύτεροι στα άκρα.
Πού χρησιμοποιούμε τους φακούς;
Για να παρατηρούμε καλύτερα μικρά αντικείμενα, χρησιμοποιούμε συγκλίνοντες φακούς. Εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούμε τους φακούς αυτούς τους ονομάζουμε μεγεθυντικούς φακούς.
Με τα κιάλια παρατηρούμε μακρινά αντικείμενα. Στα κιάλια συνδυάζονται καθρέπτες και συγκλίνοντες φακοί.
Για να διορθώσουμε προβλήματα στην όραση, χρησιμοποιούμε επίσης φακούς, συγκλίνοντες ή αποκλίνοντες, ανάλογα με το πρόβλημα.
Αποκλίνοντες φακοί χρησιμοποιούνται στο σκόπευτρο της φωτογραφικής μηχανής.
Τι είναι τα τηλεσκόπια;
Τα τηλεσκόπια είναι οπτικά όργανα που κάνουν τα αντικείμενα που βρίσκονται μακριά να φαίνονται πιο κοντά (τα μεγεθύνουν) και μας βοηθούν να παρατηρήσουμε αντικείμενα τα οποία με γυμνό μάτι φαίνονται πολύ αμυδρά. Εφευρέτης του πρώτου τηλεσκοπίου θεωρείται ο Ολλανδός κατασκευαστής γυαλιών οράσεως Χανς Λίπερσχαϊ. Ωστόσο, ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που έστρεψε ένα τηλεσκόπιο στον ουρανό και έκανε σημαντικές αστρονομικές παρατηρήσεις.
Πώς λειτουργούν τα μικροσκόπια;
Ένα τυπικό μικροσκόπιο κάνει τα πολύ μικρά αντικείμενα να φαίνονται αρκετά μεγαλύτερα από ό,τι είναι πραγματικά. Ο φακός στο άκρο που είναι κοντά στο αντικείμενο συλλέγει φως από το αντικείμενο και το εστιάζει μέσα στο σωλήνα, δημιουργώντας μια εικόνα του αντικειμένου. Εμείς παρατηρούμε την εικόνα μέσα από το δεύτερο φακό, που λειτουργεί ως μεγεθυντικός. Κάνετε κλικ, για να δείτε ένα βίντεο για τα τηλεσκόπια.
1. Κάνετε κλικ εδώ και πειραματιστείτε προσθέτοντας ή αφαιρώντας φακούς.
2. Πειραματιστείτε με την παρακάτω προσομοίωση.
