ΕΝΟΤΗΤΑ Δ΄ - Η Ελλάδα στον 19ο αιώνα.

Η βασιλεία του Όθωνα - ο Ιωάννης Κωλέττης

1. Ποιον επέλεξαν οι Μεγάλες Δυνάμεις για βασιλιά της Ελλάδας και τι εγγυήθηκαν;
Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία επέλεξαν το 1832 για το αξίωμα του βασιλιά της Ελλάδας τον 17χρονο πρίγκιπα Όθωνα, γιο του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου. Οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις εγγυήθηκαν επίσης:

• για το πολίτευμα της χώρας, 
• την ανεξαρτησία της 
• τα σύνορά της. 

   Ο νεαρός βασιλιάς Όθωνας  και η βασίλισσα Αμαλία

2. Τι ήταν η Αντιβασιλεία και γιατί ανέλαβε αυτή τη διακυβέρνηση της χώρας;
Ο νεαρός βασιλιάς έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1833. Επειδή όμως δεν είχε ενηλικιωθεί ακόμα, ανέλαβαν τη διακυβέρνηση για δυο χρόνια τρεις συμπατριώτες του, οι οποίοι αποτέλεσαν τη λεγόμενη Αντιβασιλεία.
                          
                                      Οι Αντιβασιλείς: Άρμανσμπεργκ, Μάουρερ και Έιντεκ

Η άφιξη του Όθωνα στην Αθήνα

3. Πώς κυβέρνησαν τη χώρα οι Βαυαροί;

Οι Βαυαροί, με τον ερχομό τους στην Ελλάδα, 

• πήραν δραστικά μέτρα για την ανασυγκρότηση του κράτους 
• οργάνωσαν τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη και το εκπαιδευτικό σύστημα 
• ενδυνάμωσαν την οικονομία 
• κατοχύρωσαν την πρόσφατη ανεξαρτησία
• το ελληνικό κράτος χωρίστηκε σε 10 νομούς, επαρχίες και δήμους 
• η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε τον Δεκέμβριο του 1834 από το Ναύπλιο στην Αθήνα 
• ιδρύθηκαν σχολεία για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Δημοτικά, Ελληνικά και Γυμνάσια), 
• ιδρύθηκε Διδασκαλείο 
• λειτούργησε Πανεπιστήμιο στην Αθήνα το 1837.
• ο στρατός στελεχώθηκε και με Βαυαρούς αξιωματικούς
• η Εκκλησία της Ελλάδας ανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη, δηλαδή ανεξάρτητη διοικητικά από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, για να μην επεμβαίνουν οι Τούρκοι στη διοίκησή της

4. Πώς ήταν οι σχέσεις μεταξύ του Ελληνικού κράτους και της Υψηλής Πύλης;

Οι σχέσεις του ελληνικού κράτους με την Υψηλή Πύλη διαταράσσονταν από το ζήτημα των υπόδουλων Ελλήνων, που ζούσαν έξω από τα σύνορά του. Παρά τις δυσκολίες, το 1855 υπογράφηκε η πρώτη εμπορική και ναυτιλιακή συμφωνία μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών Τούρκων.

5. Γιατί ο λαός ήταν δυσαρεστημένος από τον Όθωνα και τους Αντιβασιλείς;
Την εποχή της βασιλείας του Όθωνα δόθηκε βαρύτητα στην οργάνωση της διοίκησης και σε θέματα ασφάλειας και οικονομίας. Ωστόσο, ο τρόπος διακυβέρνησης καθώς και πολλές βασιλικές αποφάσεις δημιούργησαν δυσαρέσκεια. Τα εθνικά κτήματα δεν δόθηκαν στους αγρότες και τους ακτήμονες, οι περισσότεροι από τους αγωνιστές του 1821 παραμερίστηκαν, ενώ η ληστεία στην ύπαιθρο μεγάλωνε την ανασφάλεια και την αναταραχή.
6. Πού οδήγησε η λαϊκή δυσαρέσκεια;

Η λαϊκή δυσαρέσκεια κατά του Όθωνα οδήγησε στην οργάνωση επαναστατικού κινήματος, που είχε σκοπό να τον εξαναγκάσει να παραχωρήσει Σύνταγμα. Το κίνημα εκδηλώθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843. Μονάδες του στρατού, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη και τον αγωνιστή του 1821, Ιωάννη Μακρυγιάννη, περικύκλωσαν μαζί με πλήθος λαού τα ανάκτορα (στη σημερινή πλατεία Συντάγματος) ζητώντας Σύνταγμα. Τον επόμενο χρόνο ψηφίστηκε Σύνταγμα και το πολίτευμα της χώρας μεταβλήθηκε από απόλυτη μοναρχία σε συνταγματική μοναρχία.

Οι ηγέτες της επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843

7. Πότε έφυγε ο Όθωνας από την Ελλάδα και γιατί;

Στα επόμενα χρόνια οι αντιδράσεις κατά της βασιλείας του Όθωνα δε σταμάτησαν. Το φθινόπωρο του 1862 ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας. Θύμα αυτής της ανωμαλίας υπήρξε και ο Κολοκοτρώνης τον οποίο η Αντιβασιλεία φυλάκισε με την αιτία της συνωμοσίας προς την Αντιβασιλεία. Ο Κολοκοτρώνης μαζί με το γιο του Γενναίο, τον Πλαπούτα, τον Κίτσο Τζαβέλα και άλλους αγωνιστές φυλακίστηκαν στις φυλακές της Ακροναυπλίας μέχρι να δικαστούν. 
Κατά τη δίκη και μετά την κατάθεση ψευδομαρτύρων αποφασίστηκε η εκτέλεση των οπλαρχηγών. Ευτυχώς όμως χάρη στους δικαστές Α.Πολυζωίδη και Γ. Τερτσέτη που δεν συνυπέγραψαν την απόφαση η ποινή δεν εκτελέστηκε αλλά μετατράπηκε σε ισόβια.

                             

Πολυζωίδης αριστερά και Τερτσέτης δεξιά, αρνήθηκαν παρόλες τις πιέσεις να υπογράψουν την θανατική καταδίκη και έτσι να σώσουν την Ελλάδα από μια "μελανή" σελίδα της. Αργότερα ο Τερτσέτης θα επισκεφτεί τον Κολοκοτρώνη στη φυλακή και θα γράψει τα Απομνημονεύματά του, καθώς θα του τα διηγείται ο Γέρος του Μοριά.

Ο Όθωνας έχασε το θρόνο του και μαζί με τη βασίλισσα Αμαλία επέστρεψε στην πατρίδα του, τη Βαυαρία.

Η έξωση του Όθωνα το 1862

8. Τι ήταν η "Μεγάλη Ιδέα" και ποιος ο εμπνευστής της;

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Όθωνα διαδόθηκε η «Μεγάλη Ιδέα», δηλαδή η επέκταση των συνόρων του ελληνικού κράτους και η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων που εξακολουθούσαν να ζουν κυρίως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. 
Εμπνευστής της «Μεγάλης Ιδέας» και ένας από τους θερμούς υποστηρικτές της στάθηκε ο Ιωάννης Κωλέττης.
 Ιωάννης Κωλέττης

9. Τι γνωρίζετε για τον Ιωάννη Κωλέττη;
Ο Κωλέττης ήταν υπουργός των Εσωτερικών της ελληνικής επαναστατικής Κυβέρνησης και αργότερα σύμβουλος του Καποδίστρια. Το 1844 ανέλαβε πρωθυπουργός της χώρας μέχρι τον θάνατο του, το 1847. Υποστηρικτής της «Μεγάλης Ιδέας» ήταν και ο ίδιος ο βασιλιάς Όθωνας.

Θέματα για συζήτηση.

1. Πώς υποδέχθηκε τον Όθωνα ο ελληνικός λαός;
2. Τι περίμεναν οι Έλληνες από τον νέο ηγεμόνα;
3. Ποιες πιστεύετε πως ήταν οι προθέσεις του Όθωνα;

Διαβάστε ακόμα:

Το παλάτι του Όθωνα

Είναι ένα κτίριο που όλοι γνωρίζουμε εξωτερικά, λίγοι ξέρουν το εσωτερικό του και ακόμη λιγότεροι την ιστορία του. Είναι το πρώτο και μεγαλύτερο νεοκλασικό κτίριο της Αθήνας με σχέδια του Βαυαρού αρχιτέκτονα Friedrich von Gaertner, το οποίο θεμελιώθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1836. 
Ο πατέρας του νεαρού Οθωνα, ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α' της Βαυαρίας, έφθασε στην Ελλάδα το 1835 εκπληρώνοντας μια νεανική του επιθυμία να γνωρίσει από κοντά την Ελλάδα και τα μνημεία της. Στην ακολουθία του ήταν και ο 44χρονος αρχιτέκτονας Φρίντριχ φον Γκέρτνερ, ο οποίος αντιμετώπισε την επίσκεψή του στη χώρα μας περισσότερο σαν ένα ταξίδι αναψυχής, μη γνωρίζοντας τις προθέσεις του Βαυαρού βασιλιά που συνόδευε.
Ο Λουδοβίκος και θέλοντας να εδραιώσει και με ένα μεγαλόπρεπο έργο την κυριαρχία του οίκου του στην Ελλάδα, άρχισε να επισκέπτεται διάφορα οικόπεδα, ώστε να βρεθεί το κατάλληλο για την ανέγερση του ανακτόρου. Τελικά επελέγη το χαμηλό ύψωμα του Αγίου Αθανασίου, στη σημερινή Πλατεία Συντάγματος. Αμέσως υπεγράφη το βασιλικό διάταγμα για τη νέα θέση των ανακτόρων και έγινε η τελετή της θεμελίωσης του κτιρίου με κάθε λαμπρότητα και παρουσία δύο βασιλέων.

         Πώς η Ακρόπολη δεν έγινε παλάτι του Όθωνα.

Η Αθήνα πριν τους Βαυαρούς φυσικά δεν διέθετε ανάκτορα. Τον Σεπτέμβριο του 1834 ο Οθωνας ενέκρινε τα σχέδια του Βαυαρού αρχιτέκτονα Κλέντσε για ένα ανάκτορο στον λόφο των Μουσών. Υπήρχαν όμως και άλλα σχέδια που είχαν εκπονηθεί από τον αρχιτέκτονα Σίνκελ με εντολή του αδελφού του Οθωνα, του διάδοχου της Βαυαρίας Maximilian.

Ο Σίνκελ είχε ετοιμάσει σε ελάχιστο χρόνο μια σειρά σχεδίων ενός παλατιού επάνω στον Βράχο της Ακρόπολης, χωρίς να έχει ποτέ πατήσει το πόδι του στην Ελλάδα. Η μακέτα της πρότασής του, όμως, αποτελεί μνημείο στην ιστορία της αρχιτεκτονικής κι ας μην εφαρμόστηκε. Ήταν μια εκπληκτική σύνθεση, όπου τα νέα και τα αρχαία κτήρια συνδιαλέγονταν με έναν πραγματικά ευρηματικό και δεξιοτεχνικό τρόπο. Το ανάκτορο θα ήταν πίσω από τον Παρθενώνα, σε χαμηλή ελεύθερη διάταξη όγκων με αυλές και αίθρια, στοές, περιστύλιο κι ανάμεσά τους χλόη (γκαζόν), λουλούδια και πορτοκαλιές. Κάτω από τον βράχο θα απλωνόταν η νέα πόλη με τα υπουργεία της και μια μεγάλη πλατεία σε πρώτο πλάνο. 

Η πρόταση Σίνκελ, αν και άρεσε πολύ στον Οθωνα, απερρίφθη για λόγους αρχαιολογικούς και για λόγους πρακτικούς, μιας και δεν θα ήταν δυνατό ούτε άμαξα να ανέβει στα ανάκτορα.

Ο ΄Οθωνας, παρ' όλο που δεν είχε πάψει να γοητεύεται από την ιδέα ενός ανακτόρου στην Ακρόπολη, αποφάσισε, ύστερα και από σύσταση των γιατρών της αυλής, να χωροθετηθεί το παλάτι στις υπώρειες του λόφου του Λυκαβηττού, στο Σύνταγμα, γιατί ήταν η πιο υγιεινή περιοχή και επιπλέον είχε και θέα στην Ακρόπολη!...