1. Γιατί συμμάχησαν οι βαλκανικοί λαοί;
Οι βαλκανικοί λαοί ποθούσαν την εθνική τους ολοκλήρωση. Το 1912 βρέθηκαν μπροστά σ' έναν κοινό κίνδυνο, όταν οι Νεότουρκοι προσπάθησαν να εκτουρκίσουν τις άλλες εθνότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Παρόλο που οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν αντίθετες στην αλλαγή συνόρων, η Σερβία, η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα συμμάχησαν εναντίον των Τούρκων και τους κήρυξαν τον πόλεμο, διεκδικώντας τα εδάφη που κατείχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Βαλκανική Χερσόνησο.
Μεχμέτ Ε' Ρεσάντ, ο προτελευταίος σουλτάνος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, έχασε ένα μεγάλο μέρος των οθωμανικών κτήσεων κατά τους βαλκανικούς πολέμους.
2. Πώς ξεκίνησε ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος;
Ανάμεσα στους τέσσερις σύμμαχους βαλκανικούς λαούς και τους Τούρκους ξέσπασε τον Οκτώβριο του 1912. Η Ελλάδα είχε φροντίσει έγκαιρα να οργανώσει και να εξοπλίσει τα στρατεύματά της, εκπαιδεύοντας τους στρατιώτες και παραγγέλλοντας νέα πυροβόλα, τουφέκια καθώς και πυρομαχικά.
Ο ελληνικός στρατός, που ενισχύθηκε με αρκετούς εθελοντές Έλληνες και Φιλέλληνες, με αρχιστράτηγο τον διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο, κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: προς την Ήπειρο και τη Μακεδονία. Με συντονισμένες και αιφνιδιαστικές κινήσεις τα ελληνικά στρατεύματα απελευθέρωσαν την Ελασσόνα και τη Δεσκάτη, ενώ, μετά τη μάχη στο Σαραντάπορο, μπήκαν στην Κοζάνη σε λιγότερο από μία εβδομάδα από την κήρυξη του πολέμου.
3. Πώς απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη;
Για να μην καταλάβουν οι Βούλγαροι τη Θεσσαλονίκη, ο ελληνικός στρατός, με εντολή του πρωθυπουργού Βενιζέλου, στράφηκε αμέσως προς την πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κρίθηκε σε αποφασιστική μάχη στα Γιαννιτσά (19-20 Οκτωβρίου 1912), η οποία έληξε με νίκη των Ελλήνων. Αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912 ο Οθωμανός διοικητής της πόλης Χασάν Ταχσίν Πασάς υπέγραψε το Πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες. Δύο μέρες αργότερα ο διάδοχος Κωνσταντίνος και τμήματα του ελληνικού στρατού μπήκαν στην πόλη και έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912. Θριαμβευτική είσοδος του βασιλέως Γεωργίου του Α΄και του Διαδόχου Κωνσταντίνου.
4. Πότε απελευθερώθηκαν τα Ιωάννινα;
Στην περιοχή της Ηπείρου οι Έλληνες στρατιώτες απελευθέρωσαν σημαντικές πόλεις, όπως τα Ιωάννινα (21 Φεβρουαρίου 1913) και προχώρησαν προς τη Βόρεια Ήπειρο.
Η μάχη στο Μπιζάνι
Ο Εσάτ πασάς, διοικητής του τουρκικού στρατού, υπερασπίστηκε τα Ιωάννινα και τα παρέδωσε στους Έλληνες.
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων
5. Πώς κινήθηκε ο ελληνικός στόλος;
Ταυτόχρονα ο στόλος, με αρχηγό τον ναύαρχο Κουντουριώτη, κατάφερε να εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία και απελευθέρωσε πολλά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.
Το Θωρακισμένο-Καταδρομικό «Γ. Αβέρωφ».
Τον Οκτώβριο του 1912, με την έναρξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου, το «Γ. Αβέρωφ», επικεφαλής του Στόλου του Αιγαίου υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, απέπλευσε προς τα Δαρδανέλια. Κατέλαβε τη Λήμνο και στον όρμο του Μούδρου εγκαταστάθηκε το προχωρημένο αγκυροβόλιο του Στόλου. Ακολούθησε η κατάληψη του Αγίου Όρους, των νησιών του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Αγ. Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος).
6. Πότε και πώς τερματίστηκε ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος;
Τον Μάιο του 1913 ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε με συνθήκη που υπογράφηκε στο Λονδίνο, ύστερα από μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Τουρκία είχε νικηθεί και αποχώρησε οριστικά από τα Βαλκάνια. Παραιτήθηκε επίσης από τα δικαιώματά της στην Κρήτη.
Η υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου.
7. Γιατί έγινε ο Β΄Βαλκανικός πόλεμος;
Όμως η ρύθμιση των συνόρων ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη προκάλεσε τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο, τον Ιούνιο του 1913. Η Βουλγαρία δεν έμεινε ικανοποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε, γι' αυτό ήρθε σε σύγκρουση με τους πρώην συμμάχους της, την Ελλάδα και τη Σερβία.
8. Πότε και πώς τελείωσε ο Β΄βαλκανικός πόλεμος;
Ο ελληνικός στρατός κέρδισε σημαντικές νίκες και κατέλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την Ανατολική Μακεδονία. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος έληξε το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου με ήττα της Βουλγαρίας.
1912
- 9 Οκτωβρίου: Μάχη στο Σαραντάπορο
- 10 Οκτωβρίου: Απελευθέρωση Σερβίων
- 12 Οκτωβρίου: Απελευθέρωση Κοζάνης
- 19-20 Οκτωβρίου: Μάχη Γιαννιτσών
- 26 Οκτωβρίου: Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης
- 7 Νοεμβρίου: Απελευθέρωση Φλώρινας
- 1η Δεκεμβρίου: Ένωση Κρήτης με την Ελλάδα
- 3 Δεκεμβρίου: Ναυμαχία "Έλλης" στα Δαρδανέλλια
- 7 Δεκεμβρίου: Απελευθέρωση της Κορυτσάς
1913
- 5 Ιανουαρίου: Ναυμαχία της Λήμνου
- Απελευθέρωση Λέσβου, Λήμνου, Χίου, Σάμου, Ικαρίας
- 18-19 Φεβρουαρίου: Μάχη στο Μπιζάνι
- 21 Φεβρουαρίου: Απελευθέρωση Ιωαννίνων
- 3 Μαρτίου: Απελευθέρωση Αργυροκάστρου
- 6 Μαρτίου: Απελευθέρωση Αγίων Σαράντα
- 19-21 Ιουνίου: Κιλκίς-Λαχανάς
- 28 Ιουνίου: Σέρρες
- 1η Ιουλίου: Δράμα
- 12 Ιουλίου: Ξάνθη
- 16 Ιουλίου: Κομοτηνή
- Απελευθέρωση Καβάλας-Αλεξανδρούπολης
8. Πώς διαμορφώθηκαν τα σύνορα των βαλκανικών κρατών μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων;
Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου.
- Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα
- Οι Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική Θράκη.
- Η Βόρεια Ήπειρος, με την επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων, παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
9. Τι κέρδισε η Ελλάδα από τους βαλκανικούς πολέμους;
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος διπλασίασε σχεδόν την έκτασή του, περικλείοντας στα σύνορά του πολλές από τις αλύτρωτες περιοχές (Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου). Αλλά και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε θεαματικά. Οι συντονισμένες προσπάθειες και η συνεργασία του πρωθυπουργού Βενιζέλου με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο είχαν καρποφορήσει.
