Η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου - ο Διονύσιος Σολωμός

  

                     Ευγένιος Ντελακρουά: " Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου"

1. Πότε και από ποιον ξεκίνησε η β' πολιορκία του Μεσολογγίου;

Τον Απρίλιο του 1825 ο Κιουταχής, ξεκινώντας με πολυάριθμο στρατό από τη Λάρισα και υποτάσσοντας στο πέρασμά του πολλές περιοχές της Στερεάς, έφτασε στο Μεσολόγγι και το πολιόρκησε. 

2. Γιατί το Μεσολόγγι είχε τόση σημασία για τους Τούρκους;

Η κατάληψή του είχε μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς από εκεί περνούσε ο ένας από τους δύο δρόμους που οδηγούσαν στην Πελοπόννησο.

Το Μεσολόγγι βρισκόταν σε μια θέση με πολλά φυσικά πλεονεκτήματα. Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης περιβαλλόταν από ρηχή λιμνοθάλασσα, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της προστατευόταν με τάφρους και τείχος. 

3. Γιατί το Μεσολόγγι είχε μεγάλη σημασία και για τους Έλληνες;

Το Μεσολόγγι είχε επιλέξει ως έδρα του ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, προσκαλώντας εκεί τον Άγγλο ποιητή λόρδο Μπάιρον και άλλους Φιλέλληνες. Στην πόλη λειτουργούσε Νοσοκομείο, πλήρες μηχανουργείο για την κατασκευή πολεμικού υλικού και τυπογραφείο που εξέδιδε δύο εφημερίδες. Εκεί επίσης είχαν καταφύγει πολλοί πρόσφυγες από τις γύρω περιοχές καθώς και αρκετοί ένοπλοι, κυρίως Σουλιώτες.

Ο Byron στο Μεσολόγγι.

4. Πώς αντιμετώπισαν οι Μεσολογγίτες τον πρώτο καιρό την πολιορκία;

Η πολιορκία του Μεσολογγίου κράτησε σχεδόν ένα χρόνο. Τον πρώτο καιρό οι πολιορκημένοι απέκρουσαν με επιτυχία τους Τούρκους, ενώ ο Μιαούλης τους εφοδίαζε με τρόφιμα και πολεμοφόδια σπάζοντας τον τουρκικό αποκλεισμό από τη θάλασσα. Οι πολιορκημένοι αγωνιστές μάλιστα, με τη στήριξη του Καραϊσκάκη και άλλων οπλαρχηγών της Ανατολικής Στερεάς, επιτέθηκαν συντονισμένα στον στρατό του Κιουταχή, που αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

5. Ποιος ανέλαβε στα τέλη του 1825 την αρχηγία της πολιορκίας;

Τον Δεκέμβριο του 1825 ο Ιμπραήμ έφτασε στο Μεσολόγγι για να ενισχύσει τα οθωμανικά στρατεύματα και ανέλαβε την αρχηγία της πολιορκίας. Η πολιορκία οργανώθηκε καλύτερα και ο αποκλεισμός της πόλης έγινε πιο στενός.

Από τους πρωταγωνιστές της πολιορκίας του Μεσολογγίου.

Στις 25 Φεβρουαρίου οι Αιγύπτιοι καταλαμβάνουν το Βασιλάδι, νησάκι στη λιμνοθάλασσα που αποτελούσε το προπύργιο του Μεσολογγίου. Μάλιστα μετά από τρεις ημέρες κατέλαβαν και τα άλλα δυο νησάκια, τον Ντολμά και τον Πόρο.
Στις 25 Μαρτίου ο Κιουταχής επιχείρησε να καταλάβει το μικρό νησάκι Κλείσοβα, που το υπερασπίζονταν μόνο 130 άνδρες. Οι Έλληνες όμως με αρχηγό τον Κίτσο Τζαβέλα υπερασπίστηκαν με επιτυχία το νησάκι, μάλιστα στις επιχειρήσεις τραυματίστηκε στο πόδι και ο ίδιος ο Κιουταχής, ενώ οι νεκροί Τούρκοι έφθασαν τους 1.000, έναντι μόνο 13 Ελλήνων.
Οι πολιορκημένοι περίμεναν με αγωνία τη βοήθεια από την κυβέρνηση, αλλά ο στόλος πια είχε παραμεληθεί και ο Μιαούλης μάταια πάσχιζε να βρει πλοιάρια για να βοηθήσει τους αποκλεισμένους Μεσολογγίτες.

6. Ποια ήταν η κατάσταση των πολιορκημένων και τι αποφάσισαν να κάνουν;

Χωρίς οργάνωση και οικονομικούς πόρους, οι ελληνικές δυνάμεις αδυνατούσαν να κινηθούν από ξηράς εναντίον των πολιορκητών, ενώ τα ελληνικά καράβια που επιχείρησαν να πλησιάσουν, απέτυχαν παρά τις προσπάθειές τους. Οι πολιορκημένοι, εξαντλημένοι από τις μάχες, τις ασθένειες και την έλλειψη τροφής και πολεμοφοδίων, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πόλη με μυστική βραδινή έξοδο.

7. Πώς έγινε η Έξοδος;

Η έξοδος έγινε τη νύχτα της 10ης Απριλίου του 1826, ξημερώνοντας Κυριακή των Βαΐων. Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες, οι ένοπλοι θα προστάτευαν ανάμεσά τους τα γυναικόπαιδα, ενώ όσοι δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν, θ' αντιστέκονταν μέσα στην πόλη ανατινάζοντας πυριτιδαποθήκες. Καθώς όμως οι πολιορκητές επαγρυπνούσαν, μόνο ένα μέρος της φρουράς κατόρθωσε να διαφύγει, ενώ οι περισσότεροι άμαχοι επάνω στη σύγχυση οπισθοχώρησαν στο Μεσολόγγι, χάνοντας τη ζωή τους. Η πόλη κυριεύθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα γυναικόπαιδα που αιχμαλωτίστηκαν, πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Από τους 3.000 στρατιώτες που πήραν μέρος στην έξοδο μόνο 1.300 σώθηκαν, ενώ από τις γυναίκες τύχη είχαν μόνο 13 Σουλιώτισσες και από τα παιδιά 3 ή 4. Οι απώλειες των Τούρκων υπολογίστηκαν σε 5.000.

 

                                                 Η Έξοδος (σύνθεση του Θ. Βρυζάκη)

Σε μια από τις μπαρουταποθήκες της πόλης ο Χρήστος Καψάλης, πρόκριτος του Μεσολογγίου έδειξε μεγάλο δυναμισμό ανατινάζοντας μια μπαρουταποθήκη, παίρνοντας στο θάνατο μαζί του και πολλούς Τούρκους.

8. Ποια απήχηση είχε η ηρωική Έξοδος του Μεσολογγίου;

Η αντίσταση και η πτώση του Μεσολογγίου διαδόθηκαν στην Ευρώπη μέσα από έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Ένας από αυτούς, ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός από τη Ζάκυνθο, έγραψε το έργο «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι».

Ο Διονύσιος Σολωμός (8 Απριλίου 1798 - 9 Φεβρουαρίου 1857) ήταν Έλληνας ποιητής. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Γονείς του ήταν ο κόντες Νικόλαος Σολωμός και η υπηρέτριά του, Αγγελική Νίκλη. Ο Σολωμός σπούδασε  στην Ιταλία και επέστρεψε στη Ζάκυνθο το 1818, μετά το τέλος των σπουδών του. Έμεινε περισσότερο γνωστός για τη συγγραφή του ποιήματος "Ύμνος εις την Ελευθερίαν", οι πρώτες δύο στροφές του οποίου, έγιναν ο εθνικός ύμνος των Ελλήνων (Ελλάδας και Κύπρου). Ο Διονύσιος Σολωμός όμως θεωρείται ο εθνικός ποιητής των Ελλήνων, όχι μόνον γιατί έγραψε τον Εθνικό Ύμνο, αλλά και γιατί αξιοποίησε την ποιητική παράδοση (κρητική λογοτεχνία, Δημοτικό τραγούδι) και ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηματικά τη δημοτική γλώσσα και άνοιξε τον δρόμο για τη χρησιμοποίησή της στη λογοτεχνία. Τα σπουδαιότερα έργα του είναι: Ο Κρητικός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Ο Πόρφυρας, Η Γυναίκα της Ζάκυθος, Λάμπρος. Κανένα από τα ποιήματα που έγραψε μετά τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν δεν είναι ολοκληρωμένο και με ελάχιστες εξαιρέσεις, τίποτα δεν δημοσιεύτηκε από τον ίδιο. Ο "Ύμνος εις την Ελευθερίαν" που ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1823, είναι ποίημα εμπνευσμένο από την ελληνική επανάσταση του 1821.Το 1828 ο Σολωμός μετακόμισε στην Κέρκυρα, όπου και πέθανε τελικά τον Φεβρουάριο του 1857. Ήταν τόσο μεγάλη η φήμη του, ώστε, όταν μαθεύτηκε ο θάνατός του, όλος ο λαός πένθησε.  Τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Ζάκυνθο το 1865.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε το απόσπασμα από το β' σχεδίασμα των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" από τον Νίκο Ξυλούρη.

Ο Λόρδος Βύρων  (1788 - 1824), ήταν Άγγλος ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρομαντισμού και από τους σημαντικότερους φιλέλληνες. Γεννήθηκε στο Λονδίνο και ήταν ευγενής, μέλος της Βρετανικής αριστοκρατίας, φημισμένος και για την δράση του στην Ιταλία με το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και μετά ξεκίνησε περιοδείες και περιπλανήσεις στη νότια Ευρώπη: Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Τουρκία.
Απεβίωσε στις 19 Απριλίου του 1824 στο Μεσολόγγι, ύστερα από πυρετό. Το πένθος για τον θάνατό του ήταν γενικό και ο Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε μακρά ωδή στη μνήμη του ("Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον"). Η καρδιά του ενταφιάστηκε στο Μεσολόγγι. Προς εκδήλωση του πένθους στο Μεσολόγγι ρίχτηκαν 37 κανονιοβολισμοί από την ανατολή του ηλίου και μία κάθε λεπτό, καθώς ήταν τότε μόνο 37 ετών.
                             

Ο κήπος των ηρώων στο Μεσολόγγι.